İşletmelerin ticari faaliyetlerinde satışların takibi büyük önem taşır. Kredili satışları muhasebeleştirmek ve müşterilerden olan alacakları izlemek için kullanılan 120 Alıcılar hesabı, finansal raporlamada kritik rol oynar. Bu hesap, işletmelerin likidite durumunu ve nakit akışını doğrudan etkiler. Dolayısıyla, doğru kullanımı finansal yönetim açısından hayati önem taşır.
120 Alıcılar hesabı, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından doğan senetsiz alacakları izlediğimiz hesaptır. Tekdüzen Muhasebe Sistemi içinde dönen varlıklar sınıfında ve ticari alacaklar grubunda yer alır. Bu hesap, işletmenin normal ticari faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan ve senede bağlanmamış alacakları kapsar.
Bu hesapta, yurtiçi ve yurtdışı alıcılardan olan alacakları ayrı hesaplarda izleyebiliriz. Ayrıca, grup şirketlerinden ve iştiraklerden olan alacakları da ayrı alt hesaplarda takip edebiliriz.
120 Alıcılar hesabını şu durumlarda kullanırız:
- Kredili mal veya hizmet satışı yaptığımızda
- Alıcılara fatura kestiğimizde
- Alıcılara borç dekontu düzenlediğimizde
- Alıcılardan olan alacaklara vade farkı, faiz veya kur farkı yansıttığımızda
Alacak artışlarında hesabı borçlandırır, alacak tahsilat veya diğer azalışlarında ise hesabı alacaklandırırız. 120 Alıcılar hesabı, bilanço hesaplarından olduğu için dönem sonlarında bakiyesini yeni döneme devreder.
ABC Şirketi, 10.03.2024 tarihinde XYZ Ltd. Şti.’ye 50.000 TL + %20 KDV tutarında kredili olarak mal satmıştır.
Muhasebe Kaydı:
10.03.2024
-------------------------------------
120 ALICILAR 60.000
- XYZ Ltd. Şti.
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 50.000
391 HESAPLANAN KDV 10.000
-------------------------------------
Kredili mal satışı
Bu kayıtla, XYZ Ltd. Şti.’ye yapılan satıştan doğan alacağı 120 Alıcılar hesabında takip etmeye başlarız.
ABC Şirketi, 20.03.2024 tarihinde XYZ Ltd. Şti.’den olan 60.000 TL alacağının 40.000 TL’sini banka havalesi ile tahsil etmiştir.
Muhasebe Kaydı:
20.03.2024
-------------------------------------
102 BANKALAR 40.000
120 ALICILAR 40.000
- XYZ Ltd. Şti.
-------------------------------------
Alacağın kısmi tahsilatı
Bu kayıtla, alacağın bir kısmını tahsil ettiğimizi gösteririz. Böylece, XYZ Ltd. Şti.’den kalan alacak bakiyesi 20.000 TL olur.
ABC Şirketi, 05.04.2024 tarihinde XYZ Ltd. Şti.’den kalan 20.000 TL alacağını, vadesi 15.05.2024 olan bir çek alarak tahsil etmiştir.
Muhasebe Kaydı:
05.04.2024
-------------------------------------
101 ALINAN ÇEKLER 20.000
120 ALICILAR 20.000
- XYZ Ltd. Şti.
-------------------------------------
Alacağın çek ile tahsilatı
Bu kayıtla, alacağımızı çeke bağlayarak, alacak türünü değiştirmiş oluruz. Artık alacağımızı 120 Alıcılar hesabında değil, 101 Alınan Çekler hesabında takip ederiz.
ABC Şirketi, DEF A.Ş.’ye 01.02.2024 tarihinde 30 gün vadeli olarak sattığı malların bedelini zamanında tahsil edememiştir. Şirket, 15.03.2024 tarihinde 80.000 TL tutarındaki alacağına 5.000 TL + %20 KDV tutarında vade farkı yansıtmıştır.
Muhasebe Kaydı:
15.03.2024
-------------------------------------
120 ALICILAR 6.000
- DEF A.Ş.
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 5.000
391 HESAPLANAN KDV 1.000
-------------------------------------
Vade farkı faturası düzenlenmesi
Bu kayıtla, geç ödeme nedeniyle vade farkını alıcıya yansıtırız ve alacak tutarımızı artırırız.
- Alacak Takibi: Bu hesap, işletmenin kimlerden ne kadar alacağı olduğunu kolayca izlememizi sağlar. Böylece, müşterilerimizin borç durumlarını anlık olarak takip edebiliriz.
- Nakit Akış Yönetimi: Alacakların vade yapısını ve tahsilat süreçlerini doğru izleyerek, işletmenin nakit akışını daha etkin yönetebiliriz.
- Müşteri İlişkileri Yönetimi: Müşteri bazında alacak takibi yaparak, müşterilerimizin ödeme alışkanlıklarını analiz edebilir ve müşteri ilişkilerini daha iyi yönetebiliriz.
- Finansal Raporlama: Alacakların finansal tablolarda doğru şekilde yansıtılmasını sağlayarak, işletmenin finansal durumunu gerçekçi şekilde gösteririz.
- Risk Yönetimi: Potansiyel tahsilat sorunlarını önceden tespit ederek, işletmenin karşılaşabileceği riskleri azaltabiliriz.
120 Alıcılar hesabı, senede bağlanmamış ticari alacakları izler. Buna karşılık, 121 Alacak Senetleri hesabı, alıcılardan alınan ve senede bağlanmış olan alacakları takip eder. Dolayısıyla, alacağın tahsil güvencesi açısından bir farklılık vardır.
Döviz cinsinden alacakları, işlem tarihindeki kur üzerinden Türk Lirasına çevirerek muhasebeleştiririz. Dönem sonlarında ise, bu alacakları değerleme günündeki kur üzerinden değerleriz. Oluşan kur farkını ise gelir veya gider olarak kaydederiz.
İşletmenin ihtiyaçlarına göre alt hesaplar açabiliriz. Örneğin:
- 120.01 Yurtiçi Alıcılar
- 120.02 Yurtdışı Alıcılar
- 120.03 Grup Şirketleri
- 120.04 İştiraklerden Alacaklar gibi alt hesaplar oluşturabiliriz. Ayrıca, her bir müşteri için ayrı alt hesaplar açarak detaylı takip yapabiliriz.
Tahsili şüpheli hale gelen alacakları 128 Şüpheli Ticari Alacaklar hesabına aktarırız. Bu alacaklar için karşılık ayırdığımızda ise 129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-) hesabını kullanırız.
Hayır, alacakları her zaman KDV hariç tutarlar üzerinden muhasebeleştiririz. KDV tutarını ayrıca 391 Hesaplanan KDV hesabında gösteririz. Ancak, alacağın tahsilatında toplam tutar (KDV dahil) tahsil edilir.
İskonto uyguladığımızda, iskonto tutarını 611 Satış İskontoları hesabında gider olarak kaydederiz. Örneğin, 10.000 TL tutarındaki alacağa %5 iskonto uygulanırsa, 9.500 TL tahsilat yapar ve 500 TL’yi 611 Satış İskontoları hesabına kaydederiz.
120 Alıcılar hesabını, bilançonun aktif tarafında “Dönen Varlıklar” ana hesap grubu içinde ve “Ticari Alacaklar” alt grubunda raporlarız. Şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıkları ise düşerek net değeri gösteririz.
120 Alıcılar hesabı, işletmelerin ticari faaliyetlerinden doğan alacaklarını takip etmede ve finansal raporlamada büyük önem taşır. Bu hesabın doğru kullanımı, alacak yönetimini etkinleştirir ve finansal tabloların gerçeği yansıtmasını sağlar. Böylece, işletme yöneticileri sağlıklı kararlar verebilir ve likidite risklerini yönetebilir.
Muhasebe profesyonelleri ve işletme yöneticileri, alacak yönetimi konusunda titiz davranmalı ve 120 Alıcılar hesabını düzgün şekilde takip etmelidir. İyi tasarlanmış bir alacak takip sistemi, vadesi geçmiş alacakları hızla tespit etmeyi ve gerekli önlemleri almayı sağlar. Bu yaklaşım, işletmenin nakit akışını iyileştirir ve finansal sağlığını güçlendirir.
