Muhasebe sistemi, işletmelerin finansal durumlarını takip etmek, mali işlemlerini kaydetmek ve finansal tablolarını hazırlamak için kullandıkları sistematik bir yapıdır. Bu sistemin temelinde Tek Düzen Hesap Planı (TDHP) yer alır. TDHP içerisinde yer alan hesaplardan biri de 108 Diğer Hazır Değerler hesabıdır. Bu blog yazısında, 108 numaralı hesabın ne olduğunu, nasıl kullanıldığını ve muhasebe kayıtlarında nasıl yer aldığını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
108 Diğer Hazır Değerler hesabı, TDHP’nin 10 Hazır Değerler grubunda yer alan bir hesaptır. Bu hesap, işletmenin elinde bulunan ve kısa sürede paraya çevrilebilecek varlıkları takip etmek için kullanılır. Ancak bu varlıklar, diğer hazır değer hesaplarında (100 Kasa, 101 Alınan Çekler, 102 Bankalar, 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri gibi) izlenemeyen değerlerdir.
108 Diğer Hazır Değerler hesabında genellikle şu kalemler takip edilir:
- Henüz tahsil edilmemiş kredi kartı slipleri
- Posta pulları
- Tahsil edilecek kuponlar
- Yoldaki paralar
- Vadesi gelmiş kuponlar
- Anında paraya çevrilebilecek diğer hazır değerler
- Hesap Tipi: Aktif karakterli bir hesaptır
- Bilanço Grubu: Dönen Varlıklar içerisinde yer alır
- Hesap Sınıfı: Hazır Değerler (10 kodlu grup)
- İşleyişi: Borç kaydı artışı, alacak kaydı azalışı gösterir
İşletmeler, satışları karşılığında müşterilerden kredi kartı ile tahsilatlar yapabilirler. Bu tahsilatlar sonucunda elde edilen kredi kartı slipleri, henüz bankaya yatırılmamış veya banka tarafından işletme hesabına aktarılmamış ise, 108 Diğer Hazır Değerler hesabında takip edilir.
Örnek 1: Bir mağaza, 5.000 TL’lik bir satış yapmış ve ödemeyi kredi kartı ile tahsil etmiştir. Bu durumda yapılacak muhasebe kaydı:
_____________________________ / _______________________________
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 5.000 TL
108.01 Kredi Kartı Slipleri
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 5.000 TL
_____________________________ / _______________________________
Daha sonra bu slip tutarı banka hesabına yatırıldığında ise:
_____________________________ / _______________________________
102 BANKALAR 5.000 TL
102.01 X Bankası
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 5.000 TL
108.01 Kredi Kartı Slipleri
_____________________________ / _______________________________
Bu örnekte, kredi kartı slipi önce 108 hesabına kaydedilmiş, daha sonra banka hesabına geçtiğinde ise 108 hesabından çıkarılıp 102 Bankalar hesabına aktarılmıştır.
İşletmenin bir şubesinden diğerine gönderilen veya bankaların farklı şubeleri arasında transfer edilen henüz ulaşmamış paralar, yoldaki para olarak 108 hesapta izlenir.
Örnek 2: Bir işletme, İstanbul şubesinden Ankara şubesine 10.000 TL nakit göndermiştir. Para yolda olduğu sürece:
_____________________________ / _______________________________
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 10.000 TL
108.02 Yoldaki Paralar
100 KASA 10.000 TL
_____________________________ / _______________________________
Para Ankara şubesine ulaştığında:
_____________________________ / _______________________________
100 KASA 10.000 TL
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 10.000 TL
108.02 Yoldaki Paralar
_____________________________ / _______________________________
Bu örnekte, yoldaki para önce 108 hesabına kaydedilmiş, hedefine ulaştığında ise 108 hesabından çıkarılıp Kasa hesabına aktarılmıştır.
İşletmenin elinde bulunan ve henüz kullanılmamış posta pulları veya damga pulları da 108 hesapta izlenir.
Örnek 3: Bir işletme, 500 TL değerinde posta pulu satın almıştır:
_____________________________ / _______________________________
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 500 TL
108.03 Posta Pulları
100 KASA 500 TL
_____________________________ / _______________________________
Bu pullar kullanıldıkça ilgili gider hesaplarına aktarılır:
_____________________________ / _______________________________
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 150 TL
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 150 TL
108.03 Posta Pulları
_____________________________ / _______________________________
Bu örnekte, satın alınan pullar önce 108 hesabına kaydedilmiş, kullanıldıkça 108 hesabından çıkarılıp gider hesaplarına aktarılmıştır.
İşletmenin elinde bulunan ve tahsil edilmesi beklenen kuponlar da 108 hesapta izlenir.
Örnek 4: Bir işletme, 2.000 TL değerinde tahvil kuponu almıştır:
_____________________________ / _______________________________
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 2.000 TL
108.04 Tahsil Edilecek Kuponlar
642 FAİZ GELİRLERİ 2.000 TL
_____________________________ / _______________________________
Bu kuponlar tahsil edildiğinde:
_____________________________ / _______________________________
102 BANKALAR 2.000 TL
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 2.000 TL
108.04 Tahsil Edilecek Kuponlar
_____________________________ / _______________________________
108 Diğer Hazır Değerler hesabının doğru kullanımı, işletmelerin:
- Likidite Yönetimi: İşletmenin kısa vadede paraya çevrilebilecek varlıklarının doğru takibini sağlar.
- Finansal Raporlama: Bilanço hazırlanırken, hazır değerlerin doğru sınıflandırılmasını sağlar.
- Nakit Akışı Takibi: İşletmenin nakit akışının daha detaylı izlenmesine yardımcı olur.
- Denetim Kolaylığı: Mali denetimlerde, hazır değerlerin kontrolünü kolaylaştırır.
- Bu hesapta izlenen varlıkların gerçekten kısa sürede paraya çevrilebilecek nitelikte olması gerekir.
- Hesabın alt hesaplar aracılığıyla detaylandırılması, varlıkların daha iyi izlenmesini sağlar.
- Kredi kartı sliplerinin takibinde, komisyon tutarlarının dikkate alınması gerekir.
- Yoldaki paraların takibinde, transfer süreleri ve risklerin göz önünde bulundurulması önemlidir.
108 Diğer Hazır Değerler hesabı, işletmelerin elinde bulunan ve diğer hazır değer hesaplarında izlenemeyen, ancak kısa sürede paraya çevrilebilecek varlıkların takibi için önemli bir muhasebe aracıdır. Bu hesabın doğru kullanımı, işletmenin finansal durumunun doğru bir şekilde raporlanmasına ve likidite yönetiminin etkin bir şekilde yapılmasına önemli katkı sağlar.
İşletmenizin muhasebe sisteminde 108 hesabını doğru kullanarak, finansal raporlamalarınızın kalitesini artırabilir ve kısa vadeli varlıklarınızı daha etkin bir şekilde yönetebilirsiniz.
108 Diğer Hazır Değerler hesabı, aktif karakterli bir hesaptır. Yani, borç kaydı artışı, alacak kaydı azalışı gösterir.
108 Diğer Hazır Değerler hesabı, TDHP’de 1 kodlu Dönen Varlıklar ana grubunda, 10 kodlu Hazır Değerler alt grubunda yer alır.
Kredi kartı slipleri, henüz bankaya yatırılmamış veya banka tarafından işletme hesabına aktarılmamış olduğu için, kasa veya banka hesaplarında izlenemez. Ancak kısa sürede paraya çevrilebilecek nitelikte olduğundan 108 Diğer Hazır Değerler hesabında takip edilir.
108 Diğer Hazır Değerler hesabı, dönem sonunda kapanış kaydına tabi tutulmaz, bilançoya olduğu gibi aktarılır. Ancak hesapta izlenen varlıkların paraya çevrilmesi durumunda, ilgili hesaplara aktarılarak 108 hesap kapatılır.
